وکیل ارث > پرسش و پاسخ حقوقی > مهر و موم ترکه
مهر و موم ترکه
یکی از زیر مجموعههای دعاوی ناشی از ارث، مهر و موم ترکه است. منظور از مهر و موم ترکه هم آن است که، مثلا شخص “الف” فوت میکند؛ و دارای دو فرزند پسر به عنوان ورثه میباشد؛ و هرکدام از این وراث با یکدیگر دارای اختلاف میباشند. اموال بجای مانده از “الف” هم یک منزل مسکونی میباشد. که هرکدام از وراث بنابر اختلاف موجود نمیخواهند اجازه دهند، که دیگری از از منزل مسکونی به جامانده استفاده کند. برای ممانعت از استفاده دیگر ورثه، از اموال متوفی، میبایست دعوی مهر و موم ترکه طرح گردد؛ و رسیدگی به این دعوی در صلاحیت شوراهای حل اختلاف میباشد. چنانچه درخصوص این موضوع یا سایر موضوعات، سوالی برای شما ایجاد شد، میتوانید در قسمت دیدگاههای همین صفحه آن را بیان کنید؛ و در اسرع وقت توسط وکلای پایه یک دادگستری، پاسخ خود را دریافت نمایید.
مهر و موم ترکه یعنی چی؟
بنابراین دعوی به موجب دادخواست در شورای حل اختلاف اقامه میگردد؛ و براساس مدارک و مستندات موجود، که نشاندهنده مالکیت متوفی بر مال موردنظر میباشد، قرار مهر و موم ترکه صادر میگردد. که پس از آن تا انجام حصر وراثت و برحسب مورد تحریر ترکه، و بعد از آن ادامه خواهدداشت. باید توجهکرد که براساس ماده 167 از قانون امور حسبی : “اشخاص مذکور زیر میتوانند درخواست مهر و موم ترکه را بنمایند:
1- هریک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها
2- موصی له درصورتیکه وصیت به جزء مشاع شدهباشد
3- طلبکار متوفی که طلب او مستند به سندرسمی یا حکم قطعی باشد؛ به مقدار طلب درصورتیکه در مقابل طلب رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تامین طلب نشدهباشد.
4- کسی که از طرف متوفی به عنوان وصایت معین شدهباشد. “این اشخاص میتوانند دادخواست مهر و موم ترکه را تقدیم شورای حل اختلاف نمایند.
همچنین درخصوص همزمانی دعوی تحریر ترکه و مهر و موم ترکه باید گفت؛ که مطابق با ماده 192 قانون امور حسبی “بعد از تحریر ترکه درخواست مهر و موم پذیرفته نمیشود و اگر در اثناء تحریر ترکه درخواست مهر و موم بشود، فقط آن مقداری که تحریر نشدهاست مهر و موم میگردد.”
براساس ماده 189 قانون امور حسبی “آن مقدار از اثاث البیت و غیره که برای زندگانی عیال و اولاد متوفی ضرورت دارد؛ و همچنین اشیائی که قابل مهر و موم نیست، مهر و موم نمیشود و اشیاء مزبور درصورت مجلس توصیف میگردد.” یک سری از اموال قابلیت مهر و موم کردن ندارند و طبیعتا مهر و موم نمیشوند.
باتوجه به مطالبی که گفته شد متوجه شدیم که دلیل مهر و موم چیست؛ و آن عبارت است از انجام عملی که توسط مقامات قضایی صورت میپذیرد تا اموال متوفی از هرگونه تعرض و فساد و تضییع و تلف در امان بماند.
پرسش و پاسخ مهر و موم ترکه
اگر در مورد مهر و موم ترکه، سوالی دارید ، میتونید از طریق این قسمت سوال خودتون رو مطرح کنید و جواب کارشناسی توسط وکیل پایه یک دادگستری متخصص ارث دریافت کنید.
مهر و موم ترکه چقدر طول میکشد؟
درخصوص اینکه مهر و موم چه مقدار طول میکشد تا به سر انجام برسد؛ نیز باید گفت این دعوی همانطور که بیانشد به موجب دادخواست به عمل میآید. این امر توسط افراد عادی بوسیله دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشود و برای وکلا توسط سامانه خودکاربری صورت میپذیرد. پس از ثبت دادخواست، پرونده به شورای حل اختلاف فرستاده میشود و درصورت تکمیلبودن به شعبهای از آن شورا ارجاع میگردد؛ و پس از ثبت رسیدگی به درخواست مهر و موم ترکه انجام و پس از آن قرار مهر و موم ترکه صادر میگردد. طول مدت زمان رسیدگی به این درخواست بستگی به حجم ورودیهای پرونده به شورا و شعبهای که پرونده شما به آن ارجاع شده است نیز دارد.
مهر و موم ترکه در صلاحیت کجاست؟
زمانی که شخصی فوت میکند، چنانچه مال و اموالی از خود به جای گذاشته باشد؛ که به آن ماترک هم می گویند، این اموال باید میان ورثه وی تقسیم گردد. مگر آنکه پیش از فوت خود اموال را منتقل یا وقف کردهباشد. که دراینصورت وراث چیزی نخواهندبرد. افراد در زمان حیات نسبت به اموال خود تسلط دارند؛ و چنانچه محجور (صغیر، مجنون، سفیه) نباشند از آن اموال مراقبت لازم را به عمل میآورند. اما پس از فوت ممکن است بنا به دلایلی این اموال در معرض تضییع و تفریط و تلف قرار بگیرند. که از جمله آنها عدم توافق وراث میباشد؛ و به همین دلیل است که اقدام به مهر و موم ترکه مینمایند. این امر در صلاحیت شورای حل اختلاف است.
مهر و موم ترکه شورای حل اختلاف
مطابق با بند “ت” از ماده9 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394 مهر و موم ترکه در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است. در حال حاضر طرح دعاوی گوناگون در مراجع قضایی، با دادخواست به عمل میآید. دعوی مهر و موم ترکه هم از این موضوع مستثنی نیست؛ و برای طرح آن میبایست دادخواست تقدیم نمود. برای افراد عادی این موضوع از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت میگیرد؛ و برای وکلا نیز از طریق سامانه خودکاربری وکلا انجاممیشود. در این رابطه شورای حل اختلافی صالح به رسیدگی است، که اموال متوفی در حوزه آن قرار دارد. اگر چندین اموال در حوزههای قضایی مختلف دارد، نیز حوزه قضایی صالح است، که مال غیرمنقول (ملک، آپارتمان، مغازه و…) در آن قرار دارد.
فرض کنید، شخص “الف” فوت کرده و دارایی و ماترک او یک آپارتمان در منطقه 1 تهران است. در اینجا شورای صالح به رسیدگی برای دعوای مهر و موم ترکه شورای ناحیه 1 تهران میباشد؛ که دادخواست شما به آنجا ارجاع میشود؛ و پس از تعیین شعبه دعوی و درخواست شما پیگیری خواهد شد.
مهر و موم ملک ورثهای
همانگونه که اشاره کردیم، مهر و موم ترکه زمانی اتفاق میافتد، که ورثه یا یکی از آنها یا یکی از اشخاص ذینفع نسبت به متوفی درخواست آن را بنماید. منظور از ذینفع هم طلبکار یا موصیله (کسی که به نفع او وصیتی شدهاست) میباشد. دعوی مهر و موم بیشتر درباره ملک ورثهای اتفاق میافتد. بهعبارتیدیگر رایجترین نوع این دعوی، دعوی مهر و موم ملک ورثهای یا مشاعی است. مطابق با قوانین و مقررات مربوط به مهر و موم ترکه که غالب آنها در قانون امور حسبی آمدهاست؛ و مطابق با قانون شوراهای حل اختلاف، این دعوی در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است و در بین شوراهای حل اختلاف، شورایی صالح به رسیدگی است که ملک در حوزه صلاحیت آن قرارگرفتهباشد.
مهر و موم ملک مشاعی
در ابتدا لازم است کمی درخصوص مال مشاعی صحبت کنیم. منظور مشاع آن است، که مالکیت ملکی یا زمینی یا حتی خودرو بین افرادی بیش از یک نفر برقرارباشد. تا زمانی که مالی مشاع باشد؛ حتی اگر سند جداگانهای در دست داشته باشیم؛ تصرف در آن مال نیازمند رضایت شریک دیگر است. ختم اشاعه (یا پایان شراکت در مال) با توافق طرفین یا افراز در اموال غیرمنقول امکانپذیر میباشد. همچنین چنانچه شریکی در ملک مشاعی تصرف نمود؛ که بدون رضایت و اذن شرکا باشد؛ آنها میتوانند دعوای خلع ید مشاعی مطرح و حتی اجرتالمثل ایام تصرف را از شریک متصرف دریافت نمایند.
در مهر و موم ترکه به دنبال آن هستیم، که ماترک (آن اموالی که از متوفی بجای ماندهاست) از تلف و آسیب به دور باشد. یا در مواقعی به دنبال آن هستیم، که کسی از وراث در آن تصرف غیرمجاز نکند. خیلی از مواقع اتفاق میافتد که یکی از وراث ادعا میکند، این ملک را قبل از آنکه پدر یا مادر فوتکند به او بخشیده یا به نام او زده! برای این حرف مدرکی هم ارائه نمیدهند. برای آنکه این موضوع پیش نیاید، و وارد دعاوی دیگر نظیر خلع ید مشاعی، یا رفع تصرف نشویم؛ پس از فوت متوفی قبل از آنکه وارثی ملک را تصرف کند؛ اقدام به مهر و موم ترکه میکنیم. تا پس از آن تقاضای حصر وراثت و حسب مورد تحریر ترکه را مطرح نمائیم.
مهر و موم منزل
مهر و موم منزل یا مهر و موم ترکه اموال غیرمنقول، همانگونه که گفتیم، رایجترین نوع از دعوی مهر و موم میباشد. که پس از صدور قرار مهر و موم ترکه به بنا به درخواست افراد موضوع ماده 167 قانون امور حسبی صادرمیگردد. توسط شورای حل اختلاف، توسط مامورین اجرا و حسب مورد کلانتری اجرا میگردد. جهت این کار محل مورد درخواست بسته میگردد؛ و کلید آن به حافظ یا امین اموال یا دفتر شورا تحویل میگردد؛ تا مراحل بعدی طی گردد و رفع مهر و موم به عمل آید.
مهر و موم ترکه بدون گواهی حصر وراثت
در این قسمت از مقاله میخواهیم به این موضوع بپردازیم که آیا انجام مهر و موم ترکه قبل از دریافت گواهی حصر وراثت از شورای حل اختلاف امکان پذیر است یا خیر؟ باتوجه به شلوغی و حجم پروندههای وردی به شوراهای حل اختلاف و براساس محدود یا نامحدود بودن گواهی انحصار وراثت، صدور این گواهی زمان میبرد.
برای جلوگیری از تضییع یا تعدی یا تفریط اموال متوفی شاید نتوان منتظر صدور گواهی حصر وراثت باقی ماند. در این راستا غالبا در رویه قضایی شوراهای حل اختلاف دادخواست مهر و موم ترکه را قبل از دریافت گواهی انحصار وراثت می پذیرند. اما توصیه میگردد این موضوع را بهصورت توامان مطرح نمائید، و پیشنهاد میگردد در این زمینه حتما از راهنمایی و مشاوره وکیل متخصص دعاوی ارث بهره مند شوید.
مهر و موم ترکه قبل از انحصار وراثت
پس همانگونه که بیانکردیم، امکان طرح دعوی مهر و موم ترکه قبل از انحصار وراثت وجود دارد. که این دعوی نیز مانند دعوی انحصار وراثت براساس بند “ت” ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف در صلاحیت شورای حل اختلاف میباشد.
سایر مطالب مرتبط با مهر و موم ترکه
مخاطبان سوالات زیر را هم در مورد ارث از ما پرسیده اند و ما به آنها پاسخ داده ایم.
خواندن آنها احتمالا برای شما هم مفید خواهد بود.
وکیل مهر و موم ترکه
سلام. من جهانگیر نیازی هستم. موسس گروه وکلای دادگو. این مطلب رو با توجه به سوالات مکرر شما مخاطبان عزیز برای راهنمایی شما نوشتم. برای دریافت راهنمایی و دریافت مشاوره تخصصی در زمینه مهر و موم ترکه میتونین به راحتی از طریق دکمه زیر با من در تماس باشید.