وکیل ارث > پرسش و پاسخ حقوقی > تحریر ترکه
تحریر ترکه
تحریر ترکه یعنی چه؟ درخصوص تحریر ترکه باید گفت که در یک‌سری موارد فرد فوت می‌کند و به دلیل مسائل و یا اختلافات قبلی ورثه وی از اموالی که از او به جا مانده است خبری ندارند و از شمار و تعداد و میزان این اموال اطلاعاتی در دسترس نیست. توجه داشته‌باشید که چنانچه درخصوص این موضوع یا سایر موضوعات، سوالی برای شما ایجاد شد، میتوانید در قسمت دیدگاههای همین صفحه آن را بیان کنید و در اسرع وقت توسط وکلای پایه یک دادگستری، پاسخ خود را دریافت نمایید.
اهمیت تحریر ترکه
با توجه به اینکه این امر بسیار مهم است و عدم اطلاع از اموال متوفی و اعلام‌نکردن آنها به نهادهای قانونی می‌تواند خطری را متوجه این اموال و ورثه کند که اصلی‌ترین آن موضوع ماده 866 قانون مدنی است، براساس این ماده “درصورت نبودن وارث امر ترکه متوفی راجع به حاکم است.”
منظور آن است که چنانچه وارثی برای اموال نباشد، اموال متوفی متعلق به حکومت خواهدبود. البته براساس ماده 335 از قانون امور حسبی “اگر از تاریخ تحریر ترکه تا 10 سال وارث متوفی معلوم شود، ترکه به او داده میشود و پس از گذشتن مدت نامبرده باقی‌مانده ترکه به خزانه دولت تسلیم میشود و ادعاء حقی نسبت به ترکه از کسی به هرعنوان که باشد پذیرفته نیست.” پس باتوجه به این دو ماده اهمیت تحریر ترکه مشخص میشود. حال چنانچه وارث یا وراث متوفی از اموال وی خبر نداشته‌باشند چه باید کرد؟
استعلام آنلاین اموال
باید توجه‌داشت که امروزه باتوجه به ایجاد بانکهای اطلاعاتی گوناگون و مکانیزه و الکترونیکی‌شدن انواع خدمات مختلف، شناسایی اموال افراد بسیار راحت‌تر از گذشته است. به‌طورکلی تحریر ترکه در گذشته از آنجاییکه بسیاری از اطلاعات به‌صورت دستی ثبت و ضبط می‌شدند یا حتی در بسیاری از مواقع جایی ثبت نمی‌شدند، کاربرد بیشتری داشته تا به امروز.
امروزه براساس سامانه‌ها و سایت‌های مختلف اکثریت قریب به اتفاق اموال و دارییهای افراد ثبت و ضبط شده و دارای نظم و ترتیب بهتری نسبت به گذشته است. از جمله این سایتها می‌توان به سایت ثبت من اشاره کرد که اطلاعات ثبتی فرد تماما در آن موجوداست و درصورتی‌که به یک‌سری اطلاعات دسترسی داشته‌باشید، میتوانید نسبت به شناسایی اموال و اصالت و تصدیق آنها اقدام نمائید.
دعوی تحریر ترکه چیست؟
درهرحال ممکن‌است شخصی فوت نموده و وراث وی از اموالی که به ایشان ارث میرسد اطلاعی نداشته باشند. دراینصورت، تمام یا یکی از ورثه یا وکیل دادگستری میبایست نسبت به اقامه دعوی تحریر ترکه اقدام نماید که این‌امر در قالب دادخواست انجام می‌گیرد.
پس از اقامه دعوی به‌طورکلی استعلاماتی از مراجعی نظیر سازمان ثبت اسناد و املاک کل کشور، پلیس راهور و بانک مرکزی و سایر نهادهای قانونی براساس درخواست خواهان به عمل می آید.
این اقدام زمانی انجام میشود که اطلاعی از کل یا بعضی از اموال متوفی نداریم و خواستار شناسایی آنها توسط مراجع قضایی می‌باشیم. پس از آنکه این اموال شناسایی شدند، اصطلاحا تحریر می‌گردند و وراث می‌توانند چنانچه معارض یا مدعی‌ای برای آن اموال نباشد، پس از پرداخت مالیات بر ارث متعلقه به آنها، نسبت به تصاحب و تقسیم این اموال میان خود مطابق با قوانین و مقررات ارث یا توافق یکدیگر، اقدام نمایند.
چنانچه برای موضوع فوق احتیاج به مشاوره تلفنی یا حضوری یا قبول پرونده توسط وکیل متخصص داشتید، میتوانید تماس حاصل نمائید.
تحریر ترکه چگونه انجام میشود؟
به‌طورکلی منظور از تحریر ترکه براساس ماده 206 از قانون امور حسبی عبارت است از: “مقصود از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است”. این اقدام زمانی لازم میشود که از بعضی یا کل مال و اموال متوفی و میزان و مقدار آنها اطلاعاتی در دست ورثه نیست.
این موضوع نیز دلایل متعددی دارد؛ از جمله اختلاف با فرزندان یا سایر ورثه، عدم درز اطلاعات از سوی متوفی در زمان حیات درخصوص میزان مال و اموال موجود متعلق به خود و موضوعاتی از این قبیل. البته گاهی اوقات نیز بسیاری از افرادی که فوت می‌نمایند اصلا خبر ندارند که یک سری اموال ممکن است متعلق به آنها باشد، اما آنها در این خصوص خبری ندارند.
مانند حالتی که مثلا مادربزرگ متوفی فعلی، زمینی را در فلان دهستان یا شهرستان به نفع او وصیت‌کرده، یا در جریان اصلاحات ارضی انجام شده در پیش از انقلاب، زمینی به پدر وی یا پدربزرگ وی واگذار شده و او از این موضوع بی‌خبر است.
پرسش و پاسخ تحریر ترکه
اگر در مورد تحریر ترکه سوالی دارید ، میتونید از طریق این قسمت سوال خودتون رو مطرح کنید و جواب کارشناسی توسط وکیل پایه یک دادگستری متخصص ارث دریافت کنید.
درخواست تحریر ترکه چیست؟
پس دراینصورت که وراث متوفی از کمیت و کیفیت اموال متوفی اطلاعی ندارند میبایست نسبت به طرح دعوای تحریر ترکه اقدام کنند. البته این درخواست از سوی یکی از آنها و وکیل دادگستری نیز قابل طرح است. همچنین ذکر این نکته نیز ضروری است که پیش زمینه برای طرح این دعوی، دریافت گواهی حصر وراثت برای متوفی است که الزاما میبایست جزء منضمات دادخواست تقدیمی جهت دعوای تحریر ترکه باشد.
پس از آنکه دادخواست تقدیم شد، مرجع قضایی نسبت به آگهی درخواست تحریر ترکه در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار اقدام مینماید. در این راستا و براساس ماده 210 قانون امور حسبی برای وراث یا وکلای آنها و کسانی که به نفع آنها وصیت‌شده نیز ابلاغ حضور در جلسه رسیدگی صادرمی‌گردد.
همچنین براساس آگهی منتشر شده، طلبکاران و بدهکاران نیز در دادگاه حاضرمی‌شوند – البته امروزه این اتفاق نادراست و عملا رخ نمیدهد – در این فاصله نیز مرجع قضایی نسبت به اخذ استعلامات از نهادها و مراجع قانونی نظیر سازمان ثبت اسناد و املاک کل کشور، پلیس راهور و بانک مرکزی ایران اقدام مینماید و در روز جلسه رسیدگی با لحاظ دیون و طلب‌های متوفی نسبت به تحریر و اعلام اموال متوفی اقدام مینماید.
آیا تحریر ترکه لازم است؟
گروه وکلای دادگو در موارد زیادی با این سوال که آیا تحریر ترکه لازم است؟ روبرو شده‌است. در پاسخ باید گفت گه در مقاله‌های متعدد به اهمیت این امر اشاره شده‌است اما به‌طورکلی در زمانی‌که وراث از اموال متوفی اطلاعی ندارند، بله! لازم است.
چرا که ممکن است با این اموال، مانند اموال بلاوارث برخورد گردد که جهت کسب اطلاع در این رابطه میتوانید به مقاله ارث کسانی که فرزند ندارند مراجعه نمائید. پس نسبت به اموالی که از آن بی اطلاع هستید، نباید ریسک کرد و حتما تحریر ترکه باید صورت پذیرد تا اموال بلاوارث تلقی نشده و به تصرف وراث درآید.
در عمل و در رویه قضایی درخواست تحریر ترکه از سوی موصی‌له (کسی که به نفع او وصیت‌شده) نیز می‌تواند به عمل آید. البته طرح این دعوی از سوی او تفاوتی با زمانی که وراث نسبت به آن اقامه دعوی می‌کنند ندارد و صرفا خواهان دعوی ورثه نیست بلکه ذینفع است، مگر آنکه وصیت تنظیم‌شده به نفع یکی از وراث باشد.
تحریر ترکه در صلاحیت کجاست؟
براساس بند “ت” ماده 9 از قانون شوراهای حل اختلاف، دعوی تحریر ترکه در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است. البته همانطور که میدانید در شهرها و شهرستانها شوراهای حل اختلاف به نواحی گوناگون تقسیم‌بندی شده‌اند، که دعوی میبایست در شورای ناحیه‌ای مطرح گردد که متوفی پیش از فوت در آن محل اقامت داشته‌است.
دادخواست تحریر ترکه چیست؟
هرگونه طرح دعاوی حقوقی در محاکم قضایی (اعم‌از شوراهای حل اختلاف، دادگاههای عمومی، تجدیدنظر و …) با هرعنوان خواسته‌ای، میبایست در قالب دادخواست به عمل آید. برگه دادخواست نیز اوراق متحدالشکلی است که به تناسب هر دعوی محتویات آن ممکن‌است متفاوت باشد.
اشخاص عادی از طربق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می‌توانند اقدام به ثبت دادخواست تحریر ترکه نمایند. ازطرفی چنانچه افراد برای انجام این دعوی دارای وکیل دادگستری باشند، احتیاج به حضور در دفاتر خدمات الکترونیک را ندارند و صرفا با اعطای وکالت به وکیل دادگستری، وی با استفاده از سیستم خودکاربری در سایت عدل ایران می‌تواند اقدام به ثبت دادخواست نماید.
تحریر ترکه چقدر زمان می‌برد؟
درخصوص اینکه تحریر ترکه چقدر زمان می‌برد، نمیتوان زمان دقیق و مشخصی عنوان‌کرد. چرا که در این دعوی با رویه‌ها و موضوعات یکسان مواجه نیستیم. فرض کنید شما از اموال متوفی اطلاعاتی سطحی دارید که به‌عنوان مثال ایشان اموالی در شهرستان الف دارد و دادخواست خود را در تهران طرح نموده‌اید.
دراینصورت طبیعتا مدت زمان دعوی تحریر ترکه بیشتر از حالتی است که اموال متوفی در خود شهر تهران باشد. البته این موضوع باز هم به شلوغی و حجم پرونده‌های شعبه‌ای که پرونده شما به آن ارجاع‌شده‌است دارد؛ اما به‌طورکلی می‌توان زمانی حدود 2 تا 3 ماه برای تعیین تکلیف این دعوی درنظرگرفت.
مراحل تحریر ترکه
پس از ثبت دادخواست، چنانچه دادخواست شما ایرادی نداشته‌باشد، شعبه‌ای از شورای حل اختلاف که پرونده به آن ارجاع‌شده‌است، با صدور اخطار رفع نقص، تقاضای ارائه اصول مدارک از شما مینماید. به این نکته توجه داشته‌باشید که یکی از مدارکی که جهت طرح این دعوی لازم است گواهی حصر وراثت متوفی است که باید ضمیمه دادخواست شما باشد و چنانچه این مدرک را نداشته‌باشید، ابتداً باید نسبت به دریافت آن از شورای حل اختلاف اقدام نمائید که آن دعوایی مجزا و متفاوت می‌باشد.
پس از این موارد، مراتب در روزنامه کثیرالانتشار توسط شورا درج آگهی میگردد و در این فاصله اخذ استعلامات به عمل می‌آید و پس از گذشت مدت زمان قانونی نشر آگهی، ابلاغ حضور در جلسه رسیدگی صادرمی‌گردد. هدف از نشر آگهی نیز مطلع نمودن بدهکاران و طلبکاران و وراث متوفی می باشد.
استعلام در تحریر ترکه
ابتدا درخصوص هزینه تحریر ترکه توضیح دهیم که اصولاً دعاوی مطروحه در شورای حل اختلاف دارای هزینه دادرسی بالا نمی‌باشند و معمولا هزینه‌های دادرسی این مرجع رسیدگی، کمتر از 500هزارتومان می‌باشد. مراحل اخذ استعلام به‌صورت عام و کلی مربوط به سه مرجع سازمان ثبت اسناد و املاک کل کشور، پلیس راهور ناجا و بانک مرکزی می‌باشد.
حال ممکن است خواهان تقاضاکند که استعلام از اپراتورهای تلفن همراه، سازمان بورس و اوراق بهادار و … نیز توسط شورا به عمل آید. پاسخ این استعلامات هم به‌صورت دستی و الکترونیک برای شعبه ارسال میگردد و در جلسه رسیدگی باتوجه به پاسخ استعلامات، اموال متوفی تحریر می‌گردند تا سایر اقدامات بر روی آنها به عمل آید.
عدم حضور در جلسه تحریر ترکه
بسیاری از افراد با این سوال مواجه‌اند که چنانچه خودم یا طرفین دیگر دعوی در جلسه رسیدگی مربوط به تحریر ترکه در شورای حل اختلاف حاضر نشوند چه اتفاقی می‌افتد. درخصوص همکاران وکیل که پاسخ روشن است، عدم حضور در جلسه رسیدگی بدون عذر موجه تخلف انتظامی بوده که مرجع رسیدگی این تخلفات را به نهادهای ذیربط اعلام می‌دارد.
اما درخصوص اشخاص عادی این الزام وجود ندارد. در این زمینه ماده 212 از قانون امور حسبی بیان می‌دارد: “غیبت اشخاصی که احضار شده‌اند، مانع از تحریر ترکه نخواهد بود.” بنابراین جلسه شورا به جهت عدم حضور اشخاص، تعطیل نشده و عقیم نمی‌ماند، بلکه براساس پاسخ استعلامات نسبت به تحریر ترکه اقدام مینماید.
سایر مطالب مرتبط با ارث
مخاطبان سوالات زیر را هم در مورد ارث از ما پرسیده اند و ما به آنها پاسخ داده ایم.
خواندن آنها احتمالا برای شما هم مفید خواهد بود.
وکیل تحریر ترکه
سلام. من جهانگیر نیازی هستم. موسس گروه وکلای دادگو. این مطلب رو با توجه به سوالات مکرر شما مخاطبان عزیز برای راهنمایی شما نوشتم. برای دریافت راهنمایی و دریافت مشاوره تخصصی در زمینه تحریر ترکه میتونین به راحتی از طریق دکمه زیر با من در تماس باشید.
2 Comments
با سلام و ادب
در رابطه با تحریر ترکه، میخواستم بدونم به کجا باید مراجعه کنیم؟
ممنون از مطالب مفیدتون و پاسخگوییتون
با سلام و سپاس از شما؛
مطابق قانون، تحریر ترکه به نوعی دعوی محسوب میگردد که به همین جهت نیازمند تقدیم دادخواست به طرفیت ورثه متوفی است. تقدیم دادخواست هم از طریق دفاتر الکترونیک خدمات قضایی میتوانید تنظیم و تقدیم گردد و اگر وکیل داشته باشید، ایشان اقدام به تقدیم دادخواست مینماید. مطابق با بند ” ت ” از ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف، رسیدگی به این دعوی در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است، و دادخواست باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی تقدیم گردد.