وکیل جعل > وکیل چک > پرسش و پاسخ حقوقی > جرم جعل امضا چک

جرم جعل امضا چک

به موجب قوانین کشور ایران چک یکی از اسناد تجاری و وسیله‌ای برای مبادله پول محسوب‌می‌شود. این سند برخلاف باور عمومی و حتی برخی حقوقدانان که آنرا سند رسمی تلقی‌می‌کنند، سندی عادی و درعین‌حال لازم‌الاجرا می‌باشد. لازم‌الاجرا به این معنا می‌باشد که در ادارات ثبت و جدیدا در محاکم قضایی بدون صدور حکم و دادنامه قضایی برای آن اجراییه صادر‌می‌شود.
درنتیجه اگر چکی مورد جعل قرارگرفت با جعل یک سند رسمی روبرو‌نیستیم بلکه این جعل، جعل یک سند عادی‌است.
با این مقدمه با معرفی وجوه مختلف جعل چک به بررسی اجمالی و کاربردی هر یک خواهیم‌پرداخت.

جرم جعل امضا چک چیست؟

در یک تقسیم‌بندی کلی هر سند تجاری دارای مفاد، محتویات و مندرجاتی است. به‌صورت‌کلی محتویات شامل موارد شکلی مانند عبارات، امضا، اثرانگشت و مهری است که روی چک وجوددارد. ازطرف‌دیگر مندرجات معنای آن عباراتی است که روی چک وجوددارد.
اگر محتویات چک جعل‌شود دراصطلاح حقوقی می‌گوییم چک جعل مادی شده‌است و اگر مندرجات جعل‌شود، چک جعل مفادی یا معنوی شده‌است.
غالبا وقتی صحبت از جعل چک می‌کنیم، منظور آنست که امضای رو یا پشت (ظهر) چک جعل‌شده‌است. البته این‌امر نافی امکان جعل در دیگر قسمت‌های یک چک مانند مبلغ، تاریخ و یا شخص دارنده نیست.

قانون جعل امضا چک

ماده523 قانون مجازات (بخش تعزیرات) بیان‌می‌دارد: “جعل و تزویر عبارتنداز ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم‌بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه‌کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا بکاربردن مهر دیگری ‌بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.”
درنتیجه اگر امضای پای چک توسط شخص دیگری به‌جز صادرکننده یا صادرکنندگان چک امضا یا ممهورشود و این اتفاق همراه سوءنیت و قصد تقلب باشد، جرم جعل اتفاق افتاده‌است.

اگر چک مورد جعل قرارگرفت

در مقرره‌ای کاربردی ماده14 قانون صدور چک پیش‌بینی نموده‌است که اگر چکی مورد جعل قرارگرفت، صادرکننده می‌تواند به بانکی که وظیفه پرداخت را دارد به‌صورت کتبی دستور عدم‌پرداخت چک را بدهد. این ماده عنوان‌می‌نماید:

“صادرکننده چک یا ذینفع یا قائم‌مقام قانونی آنها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل‌شده‌است یا ازطریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده‌است می‌تواند کتبا دستور عدم‌پرداخت وجه چک را به بانک بدهد. بانک پس از احراز هویت دستوردهنده از پرداخت وجه آن خودداری‌خواهدکرد و درصورت ارائه چک بانک گواهی عدم‌پرداخت را با ذکر علت‌اعلام‌شده صادر و تسلیم‌می‌نماید.”
دراین‌صورت صادرکننده موظف‌است حداکثر ظرف مدت یک‌هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم‌نماید.

جعل تاریخ چک

یکی دیگر از مواردی که در آن امکان جعل وجود‌دارد تاریخ مندرج در روی چک است. دراین‌حالت جاعل نسبت به تاریخی که صادرکننده یا نماینده وی روی چک ثبت‌نموده‌است، عملیاتی از جمله خراشیدن (ازبین‌بردن جزئی حرف یا عدد)، تراشیدن (ازبین‌بردن کل یک حرف یا عدد) و یا اضافه‌کردن حرف یا عددی را انجام‌می‌دهد و به‌صورت فیزیکی چک را با تغییرات ناموجهی روبرومی‌کند.

جعل مبلغ چک

دست‌کاری در مبلغ چک و دست‌بردن در مبلغ چک از دیگر مصادیق جعل چک می‌باشد. جاعل در این روش عدد و حرفی را کم یا زیاد یا به‌صورت‌کلی الحاق‌می‌کند و یا ازبین‌می‌برد. به‌عنوان‌مثال بوسیله تیغ مبلغ را از بیست میلیون تومان با تراشیدن حرف ب و الحاق حروف د و و تبدیل به دویست میلیون تومان می‌کند.

سوءاستفاده از چک سفید امضا

در یک قاعده کلی باید توجه‌داشت اگر چکی به‌صورت سفید امضا به‌دیگری تحویل‌داده‌می‌شود؛ اصل براین‌است که صادرکننده به دارنده چک وکالت‌داده‌است تا قسمت‌های خالی چک مانند مبلغ و تاریخ را پرکند. یعنی اگر چک سفید امضایی تحویل دیگری شد و وی آنرا پرکرد، عملا شکایت کیفری مبنی بر جعل چک راه به جایی نخواهدبرد.

مگر آنکه شاکی (صادرکننده چک) دلایل قوی و متقنی مبنی‌بر عدم اعطای وکالت ارائه‌نماید. که دراین‌صورت جاعل طبق ماده536 قانون مجازات (بخش تعزیرات) علاوه‌بر جبران‌ خسارت‌وارده به حبس از سه‌ماه تا یک‌سال یا به 25میلیون ريال تا 100میلیون ریال جزای نقدی محکوم‌خواهد‌شد.
بااین‌حال اگر صادرکننده نتواند جعل دارنده چک را اثبات کند می‌تواند با استناد به مواد673 و 674 از قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) محکومیت دارنده را تقاضانماید.
ماده673 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) دراین‌خصوص بیان‌می‌دارد: “هرکس از سفید مُهر یا سفید امضایی که به او سپرده‌شده‌است یا به هرطریق به‌دست‌آو‌رده‌است سوءاستفاده نماید به شش‌ماه تا یک‌سال و شش‌ماه حبس محکوم‌خواهدشد.”

مجازات جعل چک چیست؟

ماده1287 مدنی بیان‌می‌دارد: “اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و برطبق مقررات‌ قانونی تنظیم‌شده‌باشند رسمی است.”

از آنجایی که چک فاقد مجموع این شرایط درخصوص اسناد رسمی‌است درنتیجه سند عادی محسوب‌می‌گردد. به‌همین‌واسطه جرم جعل چک، جعل در سند عادی است و مجازات آن علاوه‌بر جبران خسارت‌وارده محکومیت به حبس از سه‌ماه تا یک‌سال یا به 25میلیون ريال تا 100میلیون ریال جزای نقدی خواهدبود.

حکم جعل چک

برای تایید عادی بودن سند چک نظر شما را به دو دادنامه صادره از شعب دیوانعالی کشور و تجدیدنظر استان تهران جلب‌می‌نماید:
1. دادنامه شماره9309970925300028 مورخ1393/01/23 صادره از شعبه سی‌وهشتم دیوان عالی کشور که بیان‌می‌دارد؛ درخواست اعاده دادرسی آقای ل.ج. نسبت به دادنامه مارالذکر به لحاظ این‌که چک از اسناد رسمی محسوب‌نمی‌شود تا مطابق مواد533 و 535 قانون مجازات اسلامی جعل و استفاده از سند مجعول قابلیت تعقیب و مجازات داشته‌باشد.

و بر فرض توجه اتهام بزه‌های انتسابی نیز قابل انطباق با ماده536 قانون مذکور بوده و با اعمال ماده22 قانون مجازات اسلامی مستوجب کیفر حبس نبوده‌است و مآلاً با بند شش ماده272 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری مطابقت‌داشته که ضمن پذیرش و تجویز اعاده دادرسی در اجرای اختیار حاصله از ماده274 همان قانون پرونده جهت تجدید محاکمه به شعبه هم‌عرض دادگاه صادرکننده حکم ارجاع‌داده‌می‌شود.

تخفیف حکم جعل امضا چک

2. دادنامه شماره9409970223900740 مورخ28/11/1394 صادره از شعبه 39 دادگاه تجدیدنظر استان تهران که بیان‌می‌دارد؛ “…در احراز و تشخیص بزهکاری اشکالی ملحوظ‌نمیباشد ولی در تعیین مجازات برای معاون جرم آقای ع. و. درخصوص جعل به نظر واجد اشکال میباشد چراکه چک سندعادی بوده ومشمول ماده536 قانون مجازات اسلامی است که دادگاه محترم بدوی آن‌را رسمی تلقی و براساس ماده533 که مجازات درجه5 محسوب‌میشود مورد حکم قرارداده‌است.

لهذا دادگاه مستنداٌ به مواد455 بندالف457و459 قانون مجازات اسلامی ضمن رد تجدیدنظرخواهی دادنامه تجدیدنظر خواسته را با اصلاح مجازات آقای ع. و. در معاونت در جعل چک به تحمل نودویک روزحبس با دو درجه تخفیف به کیفیت استدلال دادگاه محترم بدوی و تخفیف حبس وی در معاونت در کلاهبرداری به شش‌ماه حبس باتوجه به وضعیت خاص و جوان‌بودن وی و بدین کیفیت تاییدمی‌نماید رای صادره قطعی است.”

وکیل جعل امضا چک

سلام. من احسان حیدری هستم. وکیل پایه یک دادگستری. این مطلب رو با توجه به سوالات مکرر شما مخاطبان عزیز برای راهنمایی شما نوشتم. برای دریافت راهنمایی و دریافت مشاوره تخصصی در زمینه جرم جعل امضا چک میتونین به راحتی از طریق دکمه زیر با من در تماس باشید.